Eerste publicatie: 15 december 2023
De komende dagen worden er in Nederland weer miljoenen oliebollen gegeten. Maar waarom? Twee deskundigen vertellen over de geschiedenis van deze zo geliefde gefrituurde deegbol. En delen ook een oud recept.
Inhoudsopgave
Historiek
De historie van de oliebol gaat ver terug. Zo is op een schilderij van Aelbert Cuyp uit ongeveer 1652 al een kookpot met oliebollen te zien. Een recept duikt voor het eerst op in het Noord-Nederlandse kookboek De verstandige kok, dat stamt uit 1667. De deegbol werd toen overigens nog ‘oliekoek’ genoemd.
Culinair historicus Manon Henzen vermoedt dat er in ons land nog veel eerder al dit soort oliebollen werden gegeten. Maar er zijn wel geen recepten van. In België en Duitsland werden al in de middeleeuwen zoete en hartige beignets gegeten.
Midwinterperiode en bedelfeesten
Het is goed om te beseffen dat Kerstmis en Oud en Nieuw in de midwinterperiode liggen, vertelt traditiedeskundige Ineke Strouken. Het was een periode die zeker in de 17de en 18de Eeuw koud en ook donker was. Er was tenslotte nog geen elektrisch licht. Mensen probeerden het daarom in deze periode gezellig te maken met veel lichtjes. Het was ook een periode waarin ze extra voor elkaar zorgden. Mensen gingen langs de deur om een lied te zingen en kregen in ruil daarvoor iets te eten of te drinken.
‘We love Horeca’ is de sterk groeiende Community van Horeca Webzine. Iedereen kan lid worden van de community via het gratis abonnement. De Facebookgroep met reeds meer dan 13.500 leden, ondersteunt de community heel actief.
Oliebollen
En juist in die midwinterperiode bakten mensen oliebollen. “Ze werden bereid met ingrediënten die in de winter beschikbaar waren: meel, gist, gedroogde vruchtjes”, legt Henzen uit. “Bovendien vullen ze goed – dat is prettig als het eten schaars is – en zijn ze gemakkelijk uit te delen.”
Tegenwoordig gaan mensen niet meer langs de deur omdat ze hongerig zijn. Toch bestaan er nog steeds allerlei bedelfeesten, zoals Driekoningen, Sint-Maarten en Nieuwjaarszingen.
Strouken vindt het frappant dat veel tradities rond Kerstmis en Oud en Nieuw niet veel veranderd zijn. “We verlichten nog steeds ons huis, met kerstlampjes weliswaar, komen samen met onze dierbaren en eten oliebollen.”
Frietmuseum Brussel: 7 onweerstaanbare redenen om het te bezoeken
Het centrum van Brussel is een smakelijke bezienswaardigheid rijker: het gloednieuwe Frietmuseum opende recent zijn deuren aan de Stoofstraat 28,...
MICHELIN Gids 2025: België en Luxemburg vieren culinaire toprestaurants
De nieuwste editie van de MICHELIN Gids is bekendgemaakt, en opnieuw mogen België en Luxemburg trots zijn op hun bloeiende...
FAQ: Kan ik een restaurant starten zonder diploma?
Hier antwoorden we regelmatig publiek op de veel gestelde vragen die we ontvangen. Vandaag een antwoord op de vraag of...
Niet veel verschillen
Ook de samenstelling van de oliebol is niet heel veranderd in de loop der jaren. Vroeger waren ze misschien iets platter zoals je ze nog wel terugvind in Marokko. En dit vooral omdat er minder olie werd gebruikt.
Op oude prenten en schilderijen zie je mensen buiten op straat oliebollen bakken, in een pan olie op een open vuur. Henzen: “Een grote pan vol olie was wellicht niet heel veilig, maar ook duur. Zeker in de 17de Eeuw.”
NOOR & NOOR 
The Mastercooks of Belgium
Jeanne Gennar, Coffee with a Soul
Chef & Knife
BIOMARINE composteerbare rietjes
Bulles de Princesse
Restaurant Cédric
Weilandshof
Kyzoe Hosting & Design
Belgische Keurslagers
Manon Henzen
Henzen heeft een historisch kookatelier in Nijmegen en heeft het eerste oliekoeckenrecept vanzelfsprekend zelf uitgeprobeerd. “In De verstandige kok staat de hoeveelheid olie vermeld, en dat was best een behoorlijke hoeveelheid. Bij mij werden de oliebollen dan ook mooi rond.”
Wel zat er vroeger vaak anijs in oliebollen, en Strouken kent een recept uit de 19de Eeuw met komijnzaad. “Er zal volkoren meel zijn gebruikt”, legt ze uit. “En halverwege de 19de Eeuw kwam de bekende poedersuiker erbij.”
Gefrituurde deegbollen worden ook in andere landen om ons heen gegeten. Oliebollen met gedroogde vruchtjes die in oliebollenkramen op straat te koop zijn, zijn wel typisch Nederlands.
“In Spanje en Italië kennen ze ook gefrituurd deeg, vooral in de zoete hoek. Ze kleven aan feestdagen, maar het is daar geen midwintertraditie meer”, aldus Henzen. “Waarom dat in Nederland wel het geval is, blijft gissen.”
Recept oliekoecken ‘De verstandige kock’
Wat opvalt aan het recept voor oliekoecken van De verstandige kock is de zeer rijke vulling. Er gaan qua gewicht net zoveel rozijnen in als bloem. En dan wordt daar ook nog eens flink wat amandelen aan toegevoegd.
Ook zijn ze heerlijk kruidig door zowel kaneel, gember als kruidnagel. De verstandige kock bakte ze in raapolie, maar als je ze bakt in zonnebloemolie proef je geen verschil, volgens Manon.
Benodigdheden
- 500 ml melk
- 50 gram boter
- 50 gram gist
- 500 gram tarwemeel
- 1 theelepels kaneel
- 1 theelepel gember
- snufje kruidnagel
- snufje zout
- 500 gram rozijnen, geweld
- 150 gram amandelen, grof gehakt
- 1 appel, in kleine stukjes
- Olie om in te bakken
Lees ook deze interessante artikels:
Bereiding
- Maak de melk lauwwarm.
- Smelt de boter.
- Doe de gist in een grote kom en voeg een plensje melk toe.
- Laat 5 minuten staan, zodat de gist gaat werken.
- Voeg de rest van de melk, boter, bloem, specerijen en het snufje zout toe en mix goed door elkaar met een mixer.
- Mix het beslag zo’n 10 minuten, totdat het mooi gaat glimmen.
- Spatel de rozijnen, amandelen en appel erdoor.
- Dek de kom af met een natte doek en laat minimaal 30 minuten rijzen op een warme plaats (bijvoorbeeld in een lauwe oven op circa 35 graden).
- Verwarm ondertussen de olie tot 180 graden.
- Als het beslag goed gerezen is, spatel het dan nog een keer voorzichtig door.
- Schep hoopje beslag in de hete olie en bak de oliekoecken in een paar minuten gaar en goudbruin.
- Keer ze halverwege.
- Eet ze lekker warm, bestrooid met wat kaneelsuiker.
NOOR & NOOR heeft decennialange ervaring in het opzetten en runnen van horecazaken, speciaalzaken en het leveren van diverse diensten, zowel B2B als B2C.
De hoofdactiviteiten van NOOR & NOOR zijn Sociale Media Management, het bouwen en beheren van websites en webshops, SEO Content Writing of het schrijven van zoekmachinegerelateerde artikels, Virtuele Assistentie en Link Building via deze website.
Meer over oliebollen
Lees meer over de geschiedenis van de oliebollen.
Deel dit blogartikel!
Ken jij andere professionals, hobbykoks, collega’s, vrienden en/of kennissen die ook wat kunnen hebben aan onze blogartikels? We zouden het heel fijn vinden dat je dit blogartikel in jouw netwerk deelt. Het kan makkelijk met de onderstaande sociale media-knoppen. Alvast bedankt!
Bronnen: NU.nl, Eetverleden.nl
