In een tijd waarin obesitas onder jongeren toeneemt en voedselgerelateerde ziekten een steeds groter probleem vormen, komt de vraag op of voedingsleer een standaard onderdeel van het schoolcurriculum zou moeten zijn. Is het aanbevolen om voedingsleer vanaf 12 jaar in alle scholen aan te bieden naast alle andere vakken? En belangrijker nog: is dit haalbaar? In dit artikel onderzoeken we de argumenten voor en tegen, en kijken we naar praktijkvoorbeelden uit heel Europa.
Inhoudsopgave
De noodzaak van voedingsleer
Uit cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) blijkt dat ongeveer 1 op de 3 kinderen in de Europese Unie tussen 6 en 9 jaar overgewicht of obesitas heeft. De percentages variëren sterk per land, van ongeveer 10-15% in Noord-Europese landen tot 40% in sommige Zuid-Europese landen zoals Griekenland, Italië en Spanje. In België en Nederland heeft ongeveer 13,2% van de kinderen tussen 4 en 17 jaar overgewicht.
Voedingsdeskundigen wijzen al jaren op het belang van vroege educatie over gezonde voeding. Dr. Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de VU Amsterdam, sluit zich aan bij Europese experts zoals professor Nathalie Farpour-Lambert uit Zwitserland, die stelt: “Voedingsleer is cruciaal om de obesitasepidemie onder Europese jongeren tegen te gaan. Kinderen moeten leren hoe voeding hun gezondheid beïnvloedt.”
De Europese Commissie lanceerde in 2020 het ‘Farm to Fork’-programma als onderdeel van de Europese ‘Green Deal’, waarin voedingsleer wordt aangemerkt als een belangrijk instrument om duurzamere en gezondere voedselconsumptiepatronen te bevorderen.
NOOR & NOOR 
The Mastercooks of Belgium
Jeanne Gennar, Coffee with a Soul
Chef & Knife
BIOMARINE composteerbare rietjes
Bulles de Princesse
Restaurant Cédric
Weilandshof
Kyzoe Hosting & Design
Belgische Keurslagers
Huidige stand van zaken
De aanpak van voedingseducatie verschilt sterk binnen Europa:
In Frankrijk is sinds 2018 het ‘Programme National pour l’Alimentation’ actief, waarbij voedingsleer verplicht is geïntegreerd in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Franse scholen besteden gemiddeld 12 uur per jaar aan specifiek voedingsonderwijs.
In Scandinavische landen zoals Finland en Zweden is voedingsonderwijs al decennialang een integraal onderdeel van het curriculum. Finse scholen bieden ‘kotitalous’ (huishoudkunde) aan waarin koken en voedingsleer centraal staan. Alle Finse leerlingen krijgen tussen hun 12de en 15de ongeveer 3 uur per week les in dit vak.
In Oost-Europa zien we een groeiende aandacht voor voedingseducatie. Polen heeft bijvoorbeeld in 2022 het ‘Healthy Eating at School’-programma gelanceerd, dat voedingsleer integreert in verschillende vakken.
In landen zoals Nederland, België en Duitsland wordt voedingsleer voornamelijk behandeld als onderdeel van biologie of verzorging, zonder dat het een volwaardig eigen vak is.
Chefs in de kijker:
Praktische uitdagingen
De grootste uitdaging bij het invoeren van voedingsleer als standaard vak is de al overvolle lesroosters. Een onderzoek van het Europese schoolnetwerk Eurydice toont aan dat het gemiddelde curriculum in EU-landen al 27 tot 35 lesuren per week beslaat, waardoor weinig ruimte overblijft voor nieuwe vakken.
Daarnaast spelen ook financiële aspecten een rol. Voor praktijkgericht voedingsonderwijs zijn faciliteiten nodig zoals keukens en ingrediënten, wat een aanzienlijke investering vraagt. In Denemarken, waar alle scholen keukenfaciliteiten hebben, werd hiervoor per school gemiddeld € 150.000 geïnvesteerd, plus jaarlijks tot € 12.000 aan lopende kosten.
Ook moet geïnvesteerd worden in de opleiding van docenten. In Italië, waar het ‘Progetto Alimentazione’ sinds 2019 loopt, werden meer dan 5.000 docenten bijgeschoold in voedingsleer, met een kostenplaatje van ongeveer € 2.500 per docent.
‘We love Horeca’ is de sterk groeiende Community van Horeca Webzine. Iedereen kan lid worden van de community via het gratis abonnement. De Facebookgroep met reeds meer dan 13.500 leden, ondersteunt de community heel actief.
Geïntegreerde aanpak als oplossing?
Veel onderwijsexperts pleiten voor een geïntegreerde aanpak waarbij voedingsleer verweven wordt met bestaande vakken. Het Spaanse ‘PERSEO’-programma toont positieve resultaten met deze methode: na drie jaar implementatie vertoonden deelnemende scholen een daling van 8% in overgewichtcijfers bij leerlingen.
Lisa van der Meer, docent biologie en voorstander van geïntegreerd voedingsonderwijs, deelt haar ervaring.
Op onze school hebben we voedingsleer geïntegreerd in verschillende vakken, geïnspireerd door het Britse ‘Food for Life’ programma. Bij biologie bespreken we de spijsvertering en voedingsstoffen, terwijl leerlingen bij economie leren over voedselproductie en duurzaamheid. Deze aanpak werkt omdat het niet voelt als ‘weer een extra vak’, maar als relevante kennis die in verschillende contexten terugkomt.
Lees ook deze interessante artikels:
Toekomstperspectief
De Europese Commissie heeft in haar ‘European Child Guarantee’ aanbevolen dat alle EU-lidstaten tegen 2030 structurele voedingseducatie aanbieden. Onderzoek van de Universiteit van Kopenhagen toont aan dat landen die voedingseducatie hebben geïmplementeerd, na 5 à 7 jaar een gemiddelde daling van 12% in kinderobesitascijfers laten zien.
De EFSA (European Food Safety Authority) en de WHO Europa werken samen aan gestandaardiseerde richtlijnen voor voedingseducatie die geschikt zijn voor implementatie in verschillende Europese onderwijssystemen, rekening houdend met culturele verschillen in voedingsgewoonten.
NOOR & NOOR heeft decennialange ervaring in het opzetten en runnen van horecazaken, speciaalzaken en het leveren van diverse diensten, zowel B2B als B2C.
De hoofdactiviteiten van NOOR & NOOR zijn Sociale Media Management, het bouwen en beheren van websites en webshops, SEO Content Writing of het schrijven van zoekmachinegerelateerde artikels, Virtuele Assistentie en Link Building via deze website.
Conclusie
Voedingsleer vanaf 12 jaar aanbieden op alle Europese scholen is zeker aanbevolen, gezien de gezondheidsuitdagingen waar jonge mensen mee geconfronteerd worden. De haalbaarheid hangt echter af van de gekozen aanpak en verschilt per land, afhankelijk van bestaande onderwijsstructuren en beschikbare middelen.
Een apart vak voedingsleer invoeren naast alle andere vakken lijkt op korte termijn niet haalbaar voor veel Europese landen vanwege praktische en financiële beperkingen. Een geïntegreerde aanpak waarbij voedingsleer verweven wordt met bestaande vakken, aangevuld met praktijkmomenten, biedt een realistischer perspectief, zoals de succesvolle voorbeelden uit Frankrijk en Spanje aantonen.
Uiteindelijk is het belangrijk dat jongeren de kennis en vaardigheden opdoen om gezonde voedselkeuzes te maken, of dit nu gebeurt via een apart vak of via een geïntegreerde aanpak. Met creatieve oplossingen, politieke wil en Europese samenwerking kan voedingseducatie een essentieel onderdeel worden van de vorming van onze toekomstige generaties.
Deel dit blogartikel!
Ken jij andere professionals, hobbykoks, collega’s, vrienden en/of kennissen die ook wat kunnen hebben aan onze blogartikels? We zouden het heel fijn vinden dat je dit blogartikel in jouw netwerk deelt. Het kan makkelijk met de onderstaande sociale media-knoppen. Alvast bedankt!
